تحلیل اقتصادی گزینه ‏های فعلی بهره ‏برداری از تالاب میقان

در تحلیل اقتصادی طرح‏ها، اغلب هزینه‏های برونی طرح مانند تخریب محیط زیست نادیده گرفته می‏شود. این مطالعه به تحلیل اقتصادی گزینه‏های مدیریتی تالاب میقان شامل استخراج سولفات سدیم، پرورش آرتمیا و گزینة تلفیقی با توجه به هزینه‏های تخریب تالاب پرداخته است. برای بررسی تخریب احتمالی تالاب بر اثر استخراج سولفات سدیم و علل آن از داده های بیلان آبی منطقه و نیز تصاویر سنجندة etm+ ماهوارة لندست و نیز تصاویر google earth در دورة 1379 ـ 1391 استفاده شد. در مرحلة بعد، کلیة هزینه‏ها و منافع گزینه‏های فعلی بهره‏برداری از تالاب میقان برآورد شد. برای برآورد هزینه ها و منافع فعالیت‏های استخراج سولفات سدیم و آبزی پروری از طرح های توجیهی و تکمیل اطلاعات در محل بهره گرفته‏ شد. هزینه‏های ناشی از تخریب تالاب با روش هزینة جایگزینی (هزینة بهسازی تالاب) و به کمک اطلاعات فهرست بهای واحد پایه فعالیت‏های ساخت و ساز 1392 برآورد شد. سپس کلیة اطلاعات مالی به کمک نمایة قیمت مصرف کننده به قیمت های سال 1392 تعدیل یافت. در نهایت کلیة گزینه ها به کمک معیار معادل سالانة ارزش خالص فعلی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که سطح تالاب عمدتاً به‏دلیل کسری بیلان آبی (تبخیر و تعرق پتانسیل شدید) با نرخ 6/3 درصد در سال کاهش یافته است. به این ترتیب، استخراج سولفات سدیم دلیل اصلی کاهش پهنة آبی تالاب به نظر نمی‏رسد. با این حال استخراج معدن با عمیق کردن تالاب ممکن است به تشدید روند خشک شدن آن کمک کند. نتایج نشان داد که استخراج سولفات سدیم به این ترتیب دست کم هزینة برونی معادل 4/6 میلیارد ریال در سال ایجاد کرده است. بر اساس نتایج، استخراج سولفات سدیم و پرورش آرتمیا به ترتیب در سطح 800 و 2550 هکتار از تالاب، می تواند ارزش خالص فعلی سالانه‏ای در حدود 65/1 و 65/9 میلیارد ریال ایجاد ‏کند. نتایج همچنین نشان داد که منافع خالص فعلی سالانه حاصل از استخراج سولفات سدیم پس از کسر هزینه‏های بهسازی تالاب به 58/7 میلیارد ریال کاهش یافت. از این رو، گزینة استخراج معدن میقان، در صورت انجام درست و به‏موقع فعالیت‏های بهسازی تالاب، گزینة ناپایدار اقتصادی یا محیط زیستی محسوب نمی‏شود. نتایج همچنین نشان داد که مدیریت تلفیقی تالاب (بهره‏برداری با انجام عملیات بهسازی و پرورش آرتمیا) با منافع خالص سالانه‏ای معادل 124/6 میلیارد ریال اقتصادی‏ترین گزینة فعلی تالاب به‏نظر می‏رسد. با این حال مطالعات بیشتری لازم است تا دیگر منافع تالاب میقان از جمله منافع تأمین آب کشاورزی، گردشگری و حفظ تنوع زیستی برآورد شود.